Jan 29

Кытай асман алдындагы бардык жерге тынчтык орнотобу?

Кытай улутунун кайра жаралышы үч негизден башталат – өткөндүн жакшы жетишкендиктерине кайтуу, азыркынын эң мыктысын өздөштүрүү жана жаңы түзүлүштү жаратуу!

Адам менен табияттын айкалышы өзгөчө мамилени жаратаары, башкача айтканда, курчап турган айлана-чөйрө адамды өзүнүн шартына ылайык ыңгайлаштырып келгени белгилүү. Ар кайсы климаттык алкак жана географиялык мейкиндик ошол жердин табиятынын өзгөчөлүгү аркылуу жер бетиндеги ар элдин маданиятына кайталангыс боёк берип айырмалап койгон. Бул табигый сулуулук ар бир маданияттын өзөгүнө бекем уюп, адам баласынын дүйнөгө болгон көз карашын жөндөп турган. Акыл-эстин жогорулоосуна шарт түзүп берген байыркы салттык билимдер ошол элдин маданиятын тереңдетип, жашоосун жеңилдеткен. Биз билген Кытай маданиятынын калыптануу жолу кучагына миңдеген жылдарды алып, адам баласынын жашоо тажырыйбасын өзүнө ар кыл формада сиңирип келди. Улуттун маданий иммунитети анын улут катары өзүнчө кармап, ошол улутка тиешелүү өзгөчөлүктү жоготпостон убакыттын өтүшү менен жаңы жашоо шартына ылайыкташтырып келет эмеспи.  Кытайдын жүрүшү кылдат, шашылбаган ылдамдык менен дарыянын агымындай билинбейт. Бул алардын табигый өзгөчөлүгү.

Толугу менен

Jan 21

Кытайда Манастын тарыхый инсан экендигин тастыктаган сүрөттөр бар (уландысы)

Темирбек ТОКТОГАЗИЕВ, журналист, “Манас жаңырыгы” ТРКсынын башкы директору

(Уландысы)

Пекиндин (Чоң Бээжиндин) мамлекеттик музейинен тартып алган картага аябай сүйүндүм. Ушул күнгө чейин мындай картанын бар экендигин билген эмеспиз. Макелек Өмүрбайдын да кубанычы зор болду. Кечинде, жатакка келгенде, картаны “ноутбуктун” экранына чыгарып алып, кыргызчага которуп, ушул Ляо (кидандардын) империясынын убагындагы байыркы картага көпкө үңүлүп тиктеп, өзүбүзгө белгилүү болгон тарыхый маалыматтар боюнча  узакка чейин пикир алмаштык.

Толугу менен

Jan 06

Кытайда Манастын тарыхый инсан экенин тастыктаган сүрѳттѳр бар

JF9A9067

Темирбек ТОКТОГАЗИЕВ, изилдѳѳчү, тележурналист: “Кытайда Манастын тарыхый инсан экенин тастыктаган сүрѳттѳр бар”

Кийинки убактарда Темирбек Токтогазиевдин Манас баатыр тарыхта жашап өткөн инсан экенин изилдеп, тактап, далилдеп жазып жүргөндүгү коомчулукка кеңири белгилүү. “Манас” эпосунун бир канча варианттарын иликтеп, Кыргыз, Алтай, Хакас, Тажик, Казак, Кытай мамлекеттеринин кыйла жерлеринде болуп, чет жердик бир канча Манас изилдѳѳчү окумуштуулар менен жолугушуп, натыйжада, былтыр “Айкөл Манас – тарыхый инсан” деген китебин жарыкка чыгарган. Мына жакында эле Темирбек Токтогазиев Кытай жергесинде бир айга жакын убакыт жүрүп, дагы бир топ ѳзгѳчѳ маалыматтарды топтоп келди. Ал тарыхый материалдар жана сүрөт топтомдору кыргыздар ѳзүлѳрү тууралуу биле элек, уга элек дагы далай тарыхый маалыматтар бар экендигин, нечен сырлар ачылбай жатканын, ѳзүбүздү тааныш үчүн кѳп эмгек, узак убакыттар сарпталаарын далилдеп турат. Эмесе, изилдѳѳчүнүн тѳмѳндѳгү сапар баянына кѳз жүгүртсѳк.

Толугу менен

Oct 17

БОСОГОДОГУ СӨЗ же КЫТАЙДЫН ТҮБҮН ТИРЕГЕН КЫРГЫЗ

3-Чоюн агайЖазуучу, илим изилдөөчү Чоюн ӨМҮРАЛИЕВДИН «Теңирчилик. Бурут тамга – жандырмак» аттуу фундаменталдуу илимий басылмасы чыгарууга даярдалууда. Ч.Өмүралиевдин «БУРУТ» деп аталган түркий дүйнөгө киргенине он беш жылга чукулдап калды. Кытай жазуу тамгаларынын кыргызча-түркчө окулушу илимий ачылыш катары биринчи жолу «Асылзат» гезитинин атайын бир толук санында 2001-жылы (№14, VIII) жарык көргөн. 2003-жылы 5-ноябрда Бишкекте өткөн Бүткүл дүйнөлүк Чыгыш таануучулардын конгрессинде илимий докладда баяндалган. Бул ачылыштын илимий-теориялык негиз-дери жана практикалык өңүттө ишке ашырылышы автордун 2012-жылы жарык көргөн «ТЕҢИРЧИЛИК. БУРУТ ТАМГА – ТӨРӨН ТИЛ» аттуу илимий басылмада көргөзүлгөн. Тынымсыз көп жылдык изденүү, ачы-лыш, күмөн саноо, тактоолор, аныктоолор соңунда өз жемишин берди. Атаганда, илимде так чечилбей, же алиге башы ачыкталбай күңүрт келаткан маселелер бир жагдайлуу чечилди.

Толугу менен

May 04

«Ата мекен – ошол балбылдап күйгѳн кѳздѳрдѳ»

Кытайлык кыргыз жаштары менен маектешкен – Айбек БАЙЫМБЕТОВ. Кытай, Иньчуан шаары

Кытайлык кыргыз жаштары учурда Кыргыз мамлекетиндеги жаштардай эле коомдун өнүгүшүнө тиешелүү маселелерге ар дайым ынтызарлык менен ой чабыттап, билим-илим-маданият таанууда жигердүү аракеттерди көрүп келет. Кытайдын аймагында окуп жаткан кытайлык кыргыз студенттердин коомдук жашоосу туурасында, ошондой эле Кыргыз мамлекети жана Кытайдагы Кызыл-суу кыргыз автономиялуу областынын ортосундагы калк аралык байланышын, жалпы эле кыргыз жаштарынын абалын билүү максатында маек салууну туура көрдүк.  Сөзгө алына турган маселелер кытайлык кыргыз студенттердин активдүү өкүлдөрү болгон Айберди Акжол уулу, Дабыт Абдылбары уулу, Халида жана Жумабек Обул уулу менен аңгеме-дүкѳн курдук. Маек Кытайда, интернет онлай-конференс аркылуу уюштурулду.

Толугу менен