Apr 24

Колго суу куйгандагы бата

Булактай тунук бол,
Кичүүгө өрнөк бол.
Жаман көздөн алыс бол,
Каптап кирсе калың жоо
Баш кайтараар сеси бол,
Акыл-ойдун кени бол
Арстандай айбаттуу бол,
Чалкар болуп көлдөй тол.
Чалкыган узак өмүрлүү бол,
Өмүрдүн баркын бил.
Жакшынын кадырын бил.
Адамдын адалын бил.
Жарыңдын көңүлүн бил,
Эне сүтүн актай бил,
Кудайдын амирин бил!
Оомийин!

Apr 24

Аялзатына тамеки бѳтѳнчѳ зыян

Айпери СЫРАЖИДИН кызы

Тамеки чегүү эркектерге караганда аялдарга көбүрөөк зыян алып келет. Ал эми жетиле элек жаш кыздардыкы андан да жаман: алардын боюнун өсүшү жайлап, жай жетилишет  жана бронхит оорусу менен көбүрөөк оорушат. Тамеки чегүүнүн терс таасиринен тери бат чүрүшүп, тез карыйт, ошону менен бирге булчуӊдардын азыктануусун убактынча токтотот. Адамдын жүзү саргарып, ден соолугун жоготуп, чүрүшүү пайда болот, мындай беттерди «никатиндүү бет» деп коюшат. Никотин менен углевод окиси нерв нерв системасына дагы зыян. Ал мээ ткандарынын кислород менен камсыз болушуна тоскоол кылып, кислород кемчилдигине өтө сезгичтикти пайда кылат. Ооба, адегенде никотин мээ кан тамырларын кеӊейтет, бирок, бара-бара кайра тарыта баштайт. Ал эми көп чеккендердин денесин катырат. Ошон үчүн айта кетчү сөз, тамеки чегүү башында гана чарчоону жана уйкуну тараткансып көрүнгөнү менен, бара-бара мээдеги ойлоо процессин начарлатат. Тамекинин албетте, мындан башка да көптөгөн зыяны бар.

Apr 24

Жүгүнүү

Жүгүнүү – салам берүү, улууларга жаштардын ызааты. Жаш келиндердин кайнагаларына, кайын аталарына, деле сакалдууларга кашкайып барып, кол берип,  колун кысууга караганда эки колун бооруна алып, ийилип коюу эмне деген сылыктык, назиктик! Ушинтип жүгүнүүнү эл ѳзү шайлаган. Уяң, жаш колуктулар үчүн ушунун ѳзү даана, так, тѳп жобо юолуп, улам кийинкилерге ѳткѳн. Жүгүнгѳн келиндерге берилген улуулардын баталары ѳзүнчѳ керемет болчу. Алардын баталары “кыдыр даарыгандай” келип, келин келген жеринен орун-очок алып кала турган.

Маалымат булагы: Амантур Акматалиев, “Баба салты, эне адеби” китеби

Apr 24

«Кашкулак терисинин көлдөлөңдөрү ден соолукту сакайтат»

Маектешкен Улан ҮСЕЙИН уулу

Нурила МААТКЕРИМОВА, уз: «Кашкулак терисинин көлдөлөңдөрү ден соолукту сакайтат»

Териден жасалган буюмдар байыртан кездеменин ордун гана толуктабастан, адамдын ден соолугуна да пайда алып келген. Адамдын турмуш шартына жана саламатчылыгына пайдаланаарда, алардын  колдонууга ыӊгайлуу болушу үчүн кийимге ылайыктуу терилерин жеӊил-желпи кылып жасашкан. Ал эми кѳлдѳлѳңдѳрдү койдун, эчкинин терисинен эле жасап чектелбей, аӊ териси болгон кашкулактын жана иттин терисинен да жасап колдонушкан. Бүгүн биз мына ушулар туурасында кенен билиш үчүн Нарын облусунун Кочкор районуна  караштуу Нурила апа Мааткеримова менен маек курдук.

Толугу менен

Apr 23

Улуттук оюндарды ѳнүктүрүү борборуна бир жыл толду

Айпери СЫРАЖИДИН кызы

Былтыр, 2012-жылдын 15-февралда ѳкмѳттүн токтому менен Кыргыз Республикасында кыргыз улуттук оюндарын ѳнүктүрүү боюнча республикалык борбор ачылганын гезит бетинде жазып келгенбиз. Быйыл бул борборго туура 1 жыл толуп, коомчулук алдында ѳздѳрүнүн бир жылдык ишинин жыйынтыгын маалымат иретинде билдиришти. Биз борбордун жетекчиси Алмазбек КАСЕНОВго кайрылып, улуттук оюндардын ѳнүгүшүндѳ кандай ѳзгѳрүүлѳр болгондугуна кызыгып, пикирин уктук.

Толугу менен

Apr 23

Назира АЙТБЕКОВА, телеалпаруучу: «Бала кезимен бери сырдуу кубулуштар, табышмактуу окуялар коштоп жүрөт»

Мундуз АСАНАЛИЕВА

«Аалам сырлары» теледолбоору элдин калыӊ катмарынын кызыгуусун туудуруп, коомдо ар кандай кызуу талаш-тартышты жаратты. Жакында бул долбоор коомдук каналдан кайрадан башталганы турат. Долбоордун автору болгон Назира Айтбекова менен маектешип, ааламдын сырдуу кубулуштары менен өзүнүн да байланыштары бар экенин билдик. Анда, кеп учугун сиз менен бирге улайлы.

– «Аалам сырлары» теледолбоорун алып чыгууда автор катары анын жүгүн, жоопкерчилигин көтөрүш, ошол эле учурда андай өзгөчөлөнгөн адамдар менен иштешүү оорчулугунан корккон жоксузбу? Эл алдына батынып алып чыгууда эрктүүлүгүӊүз күчтүүлүк кылдыбы же табиятыӊыздагы тайманбастык рол ойнодубу?
– Эрктүүлүк, тайманбастык менен бирге сабырдуулук, эмгекчилдик, айтор көп мүнөздөргө ээ болуш керек болду, эӊ башкысы мен бир нерсени баштасам, бир нерсени жасайм десем өжөрмүн жана намыскөймүн, кандай гана кырдаал болбосун жетем деген максатыма жетмейим бар. Бул менин кичине кезимден бери түптөлгөн мүнөздөрүмдүн бири. Бул долбоорду Кыргызстанда жаратууну көптөгөн журналисттер самап, пландаштырып, бирок негедир анча батынышкан эмес, толгу менен ишке ашыруу мага буюруптур. Өзүм байкабаганым менен кичинемден мындай сырдуу кубулуштарга даярдалып, жетилип калыптырмын.

Толугу менен

Apr 23

Эр таймаштын шерлери

Айпери СЫРАЖИДИН кызы

5-6-апрель күндөрү Кожомкул атындагы спорт ордосунда «Кулатуу» күрөш федерациясынын «Эр таймашы» өттү. «Эр таймаш»  күрѳшү – бул, Кулатуунун тѳрт түрүнүн бири – эрежесиз эр уруш.Бул чемпионатка Кыргызстандын баардык облустарынан балбандар келишип катышты.

5-апрель күнү жарым финалы өтүп, ага 120дан ашык балбан катышты. Ал эми финалга 8 салмактык (55, 60, 65, 70, 75, 80, 85,90 килограмм) категориядан 18 балбан өтүп, 6-апрель күнү өткөн финалдык таймашта жеӊүүчүлөр аныкталды. Ар бир жеӊүүчүгө жана 2-3-орунду алган балбандарга медаль, граммоталар ыйгарылды. Таймаштын аягында «Супер мушташ» деп аталган таймашка  Казакстандын спортчулары  менен Кыргызстандын спортчулары  чыгып, мындан  кыргыз балбаны утуп, жеӊишке ээ болду. Жеңүүчүсү болгондон кийин, албетте жеңилгендери да болуп, кѳз кѳгѳрүп, баш шишип, мурдуларынан кан кеткен кѳрүнүштѳр болбой койгон жок…

Толугу менен

Apr 23

Замандаштарымдын оорулары менен кошо ооруйм

(Уландысы. Башы)

Жыпар ТУРДУКОЖОЕВА, ак табып

Ырайымдуу Кудайдын ысмы менен баштайм. Гезит бетинде бу жолку кездешүүнү, кадырлуу окурман, Сизге, үй-бүлѳ, туугандарыңызга, жалпы журтка аруулукту, актыкты, ыйманды алууга ѳбѳлгѳ түзүп, кулк-мүнѳз, адеп-ахлактын оңолушуна түрткү болсун деген ниетте сѳз учугун улайлы.

Алды менен, макалаларыма кайдыгер  калбай ѳздѳрүнүн кѳйгѳйлѳрүн, ой-пикирин, суроо-талаптарын айтып кайрылган окурмандарга терең ыраазычылыкты билдиргим келет. Ар кандай оору-илдеттердин медицина жагынан жардам ала албай кыйналгандарын айткан пенделер басымдуулук кылууда. Телефон аркылуу диагноз коюлуп, оорунун себептери айтылгандан 3-4 күндѳн кийин ошол адамдар абалдары оңолуп калганын билдирип, дарек боюнча кабылдоого келишерин алдын ала айтышууда. Бардык кубулуш кудурети күчтүү Кудайдын буйругу менен болуп жаткандыктан, сѳзсүз түрдѳ оң натыйжа болоруна барган сайын ишенимим артып барат. Анткени, мен жѳн гана себепчимин. Кудайга ишенип ниет кылган пенденин суроо-талаптары, тилектери кабыл болбой койбойт.

Толугу менен

Apr 23

Байыркы кыргыз даамы. “Көбүрчөк”

Жакып МЕДЕТОВ, жазуучу, карыя

«Күндүзү кымыз, түндѳ кыз,
Күпүлдѳгѳн эр кыргыз!»
(«Манастан»)

Кечээ жакында, мындан, жүз элүү-алтымыш жыл илгери кыргыз улутунда кеңири таркаган, (жайнаган десек да эң тѳп келишкен) чындыктын накта ѳзүн чагылдырган, бетке чиркѳѳ болбогон, тетирисинче Эрдин ( эркек танасынын) күч-кубатын  айгинелеген, сыймыгын тымызын даңазалаган адам аттары бар эле. «Элүү жылда эл жаңы, жүз жылда – тамам» – демекчи, жаңылануу, ѳзгѳрүү, ѳсүү, кемүү, баралга толуу, заман  агымынан озуу, мурдагы табылгаларына кошумча кошуу багытында алпурушуу  болоберчү агым тура кѳрсѳ.

…Элүүбай, Алтымыш, Жетимиш, Сексенбай, Токсонбай, сейрек кездешсе да Жүзбай аттуу ысымдар ар бир урукта, урууда, айылда кездеше берчү. Демек, ар бир эр (эркек) канча жашка келсе, ошол куракта жарык дүйнѳгѳ келген наристелердин ысымдары.

Толугу менен

Apr 23

Кулактан – жан дүйнөгө

К.КОШАЛИЕВ, «Аруулук ааламды сактайт»

* * *
Адам өзүнөн кыянатчылыкты бөлүп чыгарганда пейили оӊолот. Пейили оӊолгон кишинин иши оӊолот. Иши оӊолгон кишинин эки дүйнөсү тегиз болот.

* * *
Айткан сөзү менен жасаган иши төп келбей калганда, адамдан касиет качат.

* * *
Бар балээнин баары да, жакшылык да бийлик менен байлыктан чыгат. Бул экөө бычак сыяктуу -оӊго колдонсоӊ жумушун берет, солго колдонсоӊ адам өлтүрөт.

* * *
Адамдын алга өсүүсүндө шыктануу, эмгек, тилек-максатты туура коё билүүсүнүн мааниси зор.

* * *
Адамзатын аруулук сактайт. Аруулук – бул жан дүйнөнүн тазалыгы, акыл-ойдун тунуктугу, айкөлдүктүн туу чокусу.

* * *
Чыныгы сүйүү, достук сезимдерин кастарлоо – адамдын ким экендигин аныктайт.

* * *
Кайгы – күчтүү адамды оӊдойт, орто адамды ойлондурат, алсыз адамды жок кылат.