Apr 03

Жайчылык: адамдын аба-ырайын ѳзгѳртүү касиети

Талантаалы БАКЧИЕВ, манасчы, филология илимдеринин кандидаты

Магиялык күчү менен аба ырайын өзгөртүп жиберүү кудуретине ээ кишин жайчы деп аталат. Көпчүлүк учурда, аба ырайынын өзгөрүшүнө таасир кылуу үчүн жайчылар магиялык күчкө ээ таш колдонот, ал жай таш деп аталып келген. «Манас» дастанында көбүнчө аярлар жайчылык өнөргө ээ болуп, башкы оң каармандардын ичинен жайчылык өзгөчө Алмамбетке мүнөздүү. Ал жайчылыгы менен агыны катуу суудан өзү тараптагы жоокерлерди аман өткөрүп, душманды суукка үшүтүп, жеңишке жетишкен учурлары болот. Анын жайчылыгы чоң казатта айрыкча элестүү сүрөттөлөт:

Каптап кытай келгенде,
Караандуу жоону көргөндө,
Күндүзү бүркөк, түнү ачык,
Ала канчык шыбыргак,
Алмамбет жайын салды эле:
Ошондо бөксөнүн башы мөндүрлөп,
Жаканын баары жамгырлап,
Асмандан булут сабалап,
Көктөн булут күркүрөп,
Жер жүзүнө камалып,
Тик каптаган кытай журт
Күн көрөргө зар болуп… (С.Каралаев, 2 т. 194-б.)

Толугу менен