May 08

Бир кылым мурдагы кыргыздар

5-2

Орто Азияга биринчи келген европалык аял Элла Майяр 1932-жылы Кыргызстанга келип, бир жылдан соң Казакстан, Өзбекстанга саякатын уланткан. Ал кыргыз эли-жери жөнүндө не бир сонун тарыхый фотосүрөттөрдү тарткан. “Тянь-Шандан Кызыл-Кумга чейин” деген тарыхый-документалдуу китебин французчадан Нуралы Турганбаев которгон.

Толугу менен

Feb 02

Зулпукор күмбѳзү

12-кумбоз

Жаңы миң жылдыктын башында Кыргызстандын тарыхы байыркы жана бүгүнкү этностордун келки турмушунун  күкүмдөрүнөн, диний жана тарыхый эстеликтерден кайра түзүлүп жатат. Өзүнүн ата-бабасынын жеринде жашаган ар бир кыргыз өз жолун такай издеп келет жана көзү өтүп кеткен муундардын баалуулуктарына кайдыгер карай албайт.

Чыңгыз Айтматов, 2007-жыл,  август айы, Бишкек шаары

Толугу менен

Jan 25

Рустам МАМАНОВ, коомдук ишмер: “Мектеп формасын киргизип, окуучулардагы кийим атаандаштыгын жоюу зарыл”

4-1Эл-жердин тагдырына, тарыхына, тилине чын дилинен күйүп, өзгөчө жаштардын тарбиясына көңүл буруп, “Жаштарыбызга жакшы билим керек, данды кандай сепсең, ошондой үрөн аласың” деген макалды жактаган коомдук ишмер Рустам МАМАНОВ коомчулукка мекенчил инсан катары таанымал. Жашообуздагы кемтикти толтуруу, кеткенди келтирүү үчүн жасаган анын далалатын бүгүнкү биздин маегибизде байкадык.   

  Толугу менен

Jan 21

Кытайда Манастын тарыхый инсан экендигин тастыктаган сүрөттөр бар (уландысы)

Темирбек ТОКТОГАЗИЕВ, журналист, “Манас жаңырыгы” ТРКсынын башкы директору

(Уландысы)

Пекиндин (Чоң Бээжиндин) мамлекеттик музейинен тартып алган картага аябай сүйүндүм. Ушул күнгө чейин мындай картанын бар экендигин билген эмеспиз. Макелек Өмүрбайдын да кубанычы зор болду. Кечинде, жатакка келгенде, картаны “ноутбуктун” экранына чыгарып алып, кыргызчага которуп, ушул Ляо (кидандардын) империясынын убагындагы байыркы картага көпкө үңүлүп тиктеп, өзүбүзгө белгилүү болгон тарыхый маалыматтар боюнча  узакка чейин пикир алмаштык.

Толугу менен

Jan 06

Кытайда Манастын тарыхый инсан экенин тастыктаган сүрѳттѳр бар

JF9A9067

Темирбек ТОКТОГАЗИЕВ, изилдѳѳчү, тележурналист: “Кытайда Манастын тарыхый инсан экенин тастыктаган сүрѳттѳр бар”

Кийинки убактарда Темирбек Токтогазиевдин Манас баатыр тарыхта жашап өткөн инсан экенин изилдеп, тактап, далилдеп жазып жүргөндүгү коомчулукка кеңири белгилүү. “Манас” эпосунун бир канча варианттарын иликтеп, Кыргыз, Алтай, Хакас, Тажик, Казак, Кытай мамлекеттеринин кыйла жерлеринде болуп, чет жердик бир канча Манас изилдѳѳчү окумуштуулар менен жолугушуп, натыйжада, былтыр “Айкөл Манас – тарыхый инсан” деген китебин жарыкка чыгарган. Мына жакында эле Темирбек Токтогазиев Кытай жергесинде бир айга жакын убакыт жүрүп, дагы бир топ ѳзгѳчѳ маалыматтарды топтоп келди. Ал тарыхый материалдар жана сүрөт топтомдору кыргыздар ѳзүлѳрү тууралуу биле элек, уга элек дагы далай тарыхый маалыматтар бар экендигин, нечен сырлар ачылбай жатканын, ѳзүбүздү тааныш үчүн кѳп эмгек, узак убакыттар сарпталаарын далилдеп турат. Эмесе, изилдѳѳчүнүн тѳмѳндѳгү сапар баянына кѳз жүгүртсѳк.

Толугу менен

Nov 23

Тарых: кечээ жана бүгүн

Атаке баатырдын Россияга жазган каттары Омск, Санкт-Петербург, Москва архивдеринен табылган

Ушул жылдын октябрь айында Россиянын Новосибирск шаарында  “Россия–Кыргызстан диалогу  – 2013” аталышындагы аймак аралык үчүнчү конференция болуп өткѳн. Конференцияга Кыргызстандан мамлекеттик кызматкерлер, ишкерлер, депутаттар жана окумуштуулар барышкан. Бул конференциянын катышуучуларынын бири, тарых илимдеринин кандидаты Аскар Беделбаев менен аталган жыйын тууралуу маек курдук.

Толугу менен

Oct 17

БОСОГОДОГУ СӨЗ же КЫТАЙДЫН ТҮБҮН ТИРЕГЕН КЫРГЫЗ

3-Чоюн агайЖазуучу, илим изилдөөчү Чоюн ӨМҮРАЛИЕВДИН «Теңирчилик. Бурут тамга – жандырмак» аттуу фундаменталдуу илимий басылмасы чыгарууга даярдалууда. Ч.Өмүралиевдин «БУРУТ» деп аталган түркий дүйнөгө киргенине он беш жылга чукулдап калды. Кытай жазуу тамгаларынын кыргызча-түркчө окулушу илимий ачылыш катары биринчи жолу «Асылзат» гезитинин атайын бир толук санында 2001-жылы (№14, VIII) жарык көргөн. 2003-жылы 5-ноябрда Бишкекте өткөн Бүткүл дүйнөлүк Чыгыш таануучулардын конгрессинде илимий докладда баяндалган. Бул ачылыштын илимий-теориялык негиз-дери жана практикалык өңүттө ишке ашырылышы автордун 2012-жылы жарык көргөн «ТЕҢИРЧИЛИК. БУРУТ ТАМГА – ТӨРӨН ТИЛ» аттуу илимий басылмада көргөзүлгөн. Тынымсыз көп жылдык изденүү, ачы-лыш, күмөн саноо, тактоолор, аныктоолор соңунда өз жемишин берди. Атаганда, илимде так чечилбей, же алиге башы ачыкталбай күңүрт келаткан маселелер бир жагдайлуу чечилди.

Толугу менен

Apr 03

Тирешкен эл менен бийлик же 20 жылдан берки мээкаңгыт идеология

Чоюн ӨМҮРАЛИЕВ, жазуучу-философ

Учурда, Элдик Курултайдын мамлекеттик түзүлүштү башкаруудагы чыныгы ордун табуу зарылдыгы турганы айтылып, бул багытта интеллигенция өкүлдөрүнүн арасында азыр изденүү күч. Конституциядагы Курултайдын ордун аныктоого умтулган бир нече долбоорлор бар. Алардын бирин өткөн жылдан бери Чоюн Өмүралиев да сунуштоодо.

Акыркы бир-эки жылда жандуу талкууга алынган курултай маселеси боюнча ар кандай кёз караштар биздин гезиттин бетинен да орун алып келатат. Өлкөнүн адашуусу, анын түзүлүшү, орду, курултай мааниси тууралуу Чоюн Өмүралиевдин бүгүнкү Кыргыз Эл Республикасынын концепциясы окурмандарыбызды кайдыгер калтырбайт деп ойлойбуз.

Толугу менен

Mar 29

1916-жылдагы кыргын: күнѳѳ кыргыздардабы?

Бактыбек МАКСҮТОВ, «Айкѳл Манас баяны» фондусунун тѳрагасы

(Башы ѳткѳн сандарда)

ВЕРНЫЙДАГЫ КЕҢЕШМЕ

1916-жылдын 16-октябрында Верныйда Түркстан крайынын г-н генерал-губернатору генерал-адъютант А.Н.Куропаткиндин төрагалыгы астында кеңешме өткөрүлгөн. Кеңешмеге Жетисуу областынын аскер губернатору М.А.Соколов-Соколинский ( Буга чейинки фамилиясы Фольбаум болгон) жана башка падышачылык бийликтин жогорку даражадагы адамдары катышышкан.

Кеңешмеде Пишпек, Пржевальск жана Жаркент уездеринде жашаган 37355 түтүн кыргыз-казактардын 2.510.361. саржан жерин алуу каралган.

Толугу менен