Mar 29

«Уялганыбыздан үйлөнүп алганбыз»

Айпери СЫРАЖИДИН кызы

Кемин тарапка бирге окуган кызымдын үйүнѳ барып калып, анын ата-энесинин ынтымагына, бири-бирине болгон мамилесине кѳзүм түшүп, анан алар кандайча түтүн булатып калгандары кызык болду. Ошентип, Жумагазы Дөөлөтбаков менен Жайнагүл Саякбаева менен болгон маегим окурмандарды кайдыгер калтырбайт деген ойдо гезит бетине бердим.

Толугу менен

Mar 29

Силер адашпагыла, кыздар!

Ж.Майрамкан, Тюмень шаары

Мектепти бутуп  ошол кездеги баардык бүтүрүүчүлѳр  сыяктуу эле агылып келгендердин шарында мен да Фрунзеге келдим. Медициналык окуу жайга тапшырып ѳтпѳй калдым да, Камволдук-нооту комбинатында иштей баштадым.  Бул, 1975-76-жылдар эле. Бир күнү  таежемкине барып кеч калып, кѳчѳдѳ келатып бир жигит менен таанышып калдым. Караңгыда коркуп келатканымды байкаган ал менин жаш экенимди эскертип, «чоң шаарда экинчи мындай кеч калба» деп жатаканама чейин жеткирип койду. Эртесинен тартып эле мени киного чакырып, экѳѳбүз бара-бара ынак болуп кеттик. Чогуу жашаган кыздарымдын эскерткенине карабай, сүйүүнүн кѳзү сокур демекчи, мен Таалайга берилип кеттим. Кээде анын классташтары менен, кээде группалаштары менен чогуу болобуз. Ал Айыл чарба институтунда 4-курста окучу. Ошентип жүрүп, бир күнү  кош бойлуу болуп калганымди билдим. Тойго жетпей мындай болуп калганына кабатыр боло, жигитиме ѳзүмдѳгү жаңылыкты айттым.  Ал угаар менен секирип кетти, «окууну бүтѳйүн, алдырып сал» деди. Мунусу мага таптакыр күтүүсүз мамиле эле. Башым айлан-кѳчѳк боло түштү. Анан ошол күндѳн тарта Таалай мага жолукпады, дайнымды иликтебеди. Мен болсо тааныштар аркылуу бир жакшы эженикинде жашап, окуум калды.  Алдыдагы жашоом алай-дүлѳй кѳрүнүштѳ болуп, айлам кетти, коркеунуч басты. Ай-күнүм жеткенде эркек тѳрѳп, үчүнчү күн дегенде тѳрѳтканадан качып кеттим.  Чүрпѳ уулум ошол жерде калып, ѳзүм  айылга жѳнѳдүм.

Толугу менен

Mar 29

Ар бир аял жан түгѳйүн тапсын

Айпери СЫРАЖИДИН кызы

Кудай жараткан бу дүйнѳдѳгү баардык нерселер сыяктуу эле, Аял да ѳзгѳчѳ жана кайталангыс. Анын жаш курагы канчада болбосун, дене-келбети кандай болбосун, ѳң-териси, кѳз-чачтары кандай болбосун – ар биринде суктана турган ѳздѳрүнүн ѳзгѳчѳлүгү бар.

Ар бир аял үчүн, аны жактыра турган эркек сѳзсүз чыгат. Ар бир аял – ѳзүнѳ ылайыктуу деп эсептеген мырзасына жага да алат, эгерде ошого каалоосу бар болсо.

Бирок, эмне үчүн анда жалгыздыкта күн кечирген айымдар бар? Эмне үчүн айрымдары тез эле турмушка чыгып кетип очор-бачар болсо, айрымдары үй-бүлѳ күтүүнү самаса да жалгыз баш калышат?

Толугу менен

Mar 29

Элин баккан саяк Баатыркан

Конкурска: «Мен билген окуя»

Кеңеш БАКИР уулу

Эл-жерин коргогон Манас атабыз баш болгон эчендеген баатырлар өздѳрүнүн тунук акылы менен келечекти көрө билген тубаса саясатчы болгону үчүн, «Капилеттен сөз, караңгыда көз тапкан» элдик дипломат, чарбачыл адам болгондору үчүн кыргыз эли кылымдарды карытып, жок болуп кетпей ушу күнгө чейин жашап келди. Карт тарыхыбызга кайрылсак, мындай атактуу адамдар ар бир айылда жашап өтүшкөн. Алардын көпчүлүгү эскерилбей, айтылбай унутта калып бара жаткансыйт. Анын үстүнө совет доорунда андай адамдарды эзүүчү тап катары баалап, укум-тукумдарына чейин куугунтуктап элге жек көргөзүшкѳн. Мына ошондойлордун бири – саяк Баатыркан.

Толугу менен

Mar 29

Агрессия бар жерде кара күч ээлик кылат

Жыпар ТУРДУКОЖОЕВА, ак табып

(Уландысы. Башы ѳткѳн санда)

Кудайдын кудурети менен мээдеги рак шишиктерин Астанадан келген орто жаштагы аялдан «көрүп» диагноз койсом, ал ыйлагысы келип, эки колумду кармап, бардык оорууларымды туура, так айттыӊыз, силерден жардам болооруна ишенип турам деди. Мен жөн гана себепчимин, баардыгы бир Кудайдан, ыйлабай, жашоодон үмүт үзбөгүлө. Эки чыкый, желке жана мээдеги эки бөлүктүн дал ортосунда рак шишиги чырмап турат. Булар 2-3 күндүн ичинде толук кетет» десем, «Үчүнчү жолу келе албайм, саат ондо мээге операция жасалат, баардыгы сүйлөшүлүп, акча төлөгөнбүз. Жолдошум бул жактын хирургдары мыкты деп укканыбыздан келип турабыз. Балдарым жаш, аман каламбы» деп жалооруду. Эртеси да келди. Өӊү ирденип, күч-кубат кошулганын жанындагы кызы да айтты. Себебин изилдеп көрсөм, ал бечара аялга бир канча жолу өлүмгө кара дуба жасалган экен. Боору, өтү, бөйрөгү, жүрөгү, баланын уясына чейин операция жасалыптыр. Эми минтип мээнин ичинде рактын беш шишиги турат. Кара дубанын программасын чечип алып таштамайынча ооруган жерлери көбөйүп, татаалдана берет. Ошентип, мээсине операция жасалган күнү кечинде баягы келип жүргөн кызы баштап 2-3 киши келип, «Операция жакшы бүттү, бат эле апам эсине келди, таӊ калыштуусу, сиз айткан мээнин так ортосундагы чоӊ шишик жука эле ыйлакча «злокачественный» эмес болуп  чыкты. Калган төртөөнү таппай калышты. Врачтар таӊ калып, анализ көрсөткөн шишиктер эки күндүн ичинде кандайча жок болуп кетти деп ала-дөӊ болуп жатышканын айтты. Мен Кудайга миӊ мертебе ыраазы болдум. Ал тургай алыскы Швейцариядан Хенри Штефан аттуу жигит телефон аркылуу мээдеги рак ооруусунан телефон аркылуу айыкканын билдирди. Көрсө, анын тукумунда 40-45 жашка чейин эле ушул коркунучтуу илдеттен өлө беришчү экен. Новосибирскиден,  Хакасиядан улгайып калган аялдар да ушул оор илдеттен айыккандарына күбө болдум. Кудурети күчтүү Кудайдын керемет күчү жетпеген оору–кеселдер жок экенине кепилдик бере аламын.

Толугу менен

Mar 29

Каада-салт. Эреже. Жол-жобо

“Кыргыздын улуттук каада-салты, үрп-адаты” китебинен

ЖАН ТҮЛѲѲ

Жан түлѳѳ тѳмѳндѳгүдѳй максат-тилек менен ѳткѳрүлѳт: кайсы бир кишинин (аял-эркек)  асыл жаны наркы дүйнѳгѳ ѳтѳ турган болуп калса ( ооруп, кырсыкка учурап ж.б.) Кудай ар кандай жолдор-себептер менен ырайым кылып, аян-белги берүүсү аркылуу жандыкка ѳткѳрүп берүү аркылуу ѳткѳрүлүүчү түлѳѳ.

Жан түлѳѳгѳ атаган кара улакты эчкини алып келип курмандыкка чалаарда Кудайга мындай деп кайрылуу керек:
“Кудайдын аты менен баштаймын.
О, кудурети күчтүү  улуу Кудай!
Ушул улакты (эчкини) Баланчанын улуу (кызы) Түкүнчѳнүн жаны үчүн кабыл ал! Бул балаңдын бул дүйнѳлүк ѳмүр жашын узарт, ѳлүмдѳн сактап кал! Келе турган ажалды улактын жаны аркылуу алып кет. Ушул ѳтүнүч-тилегибизди кабыл ал!”

Толугу менен

Mar 29

«Спецназ болууну бала кезден тилечүмүн»

Айпери СЫРАЖИДИН кызы

Азыркы учурда Кыргызстанда спорттун жаӊыдан жанданып келе жаткан мезгили. Бул албетте адамды кубандырат, бир чети өкүндүрөт. Себеби, эмне үчүн бул убакка чейин ѳнүккѳн эмес, башка коӊшу өлкөлөрдөй эле бизде да 10-15 жыл мурда өнүксө, азыр спортубуз гүлдөп калбайт беле деген собол оюӊа келет. Бирок, кандай болгон күндѳ да, жаштарыбыздын спортко болгон кызыгуусу ушул учурда күчүнѳ кирип жатат. Мына ушундай жаш спортчубуздун бири АБДЫМАНАП кызы Бүбүсара менен маек курдук. 22 жаштагы спортчу кыз Кыргызстандагы спорттун өсүшүнө ѳзүнүн салымын кошуп, жөн эле көчө таптап жүргөн балдар-кыздарыбызды спорт менен машыгууга үндѳп келет.

Жакында эле, 13-мартта, Кожомкул атындагы спорт сарайында ѳткѳрүлгѳн эркин күрѳш боюнча мелдешке катышып, Бүбүсара 2-орунга ээ болду. Биз аны бул ийгилиги менен куттуктап, гезит окурмандары үчүн спорттогу жетишкендиктери, спорт дүйнѳсү жана ѳзү тууралуу айтып берүүсүн ѳтүнүп маек курдук.

Толугу менен

Mar 29

1916-жылдагы кыргын: күнѳѳ кыргыздардабы?

Бактыбек МАКСҮТОВ, «Айкѳл Манас баяны» фондусунун тѳрагасы

(Башы ѳткѳн сандарда)

ВЕРНЫЙДАГЫ КЕҢЕШМЕ

1916-жылдын 16-октябрында Верныйда Түркстан крайынын г-н генерал-губернатору генерал-адъютант А.Н.Куропаткиндин төрагалыгы астында кеңешме өткөрүлгөн. Кеңешмеге Жетисуу областынын аскер губернатору М.А.Соколов-Соколинский ( Буга чейинки фамилиясы Фольбаум болгон) жана башка падышачылык бийликтин жогорку даражадагы адамдары катышышкан.

Кеңешмеде Пишпек, Пржевальск жана Жаркент уездеринде жашаган 37355 түтүн кыргыз-казактардын 2.510.361. саржан жерин алуу каралган.

Толугу менен

Mar 29

Каптал-Арыктагы Нооруз жана Алыкул акынды эскерүү

Канат КЫДЫРМАЕВ

Тѳгүлдү, балкыды нур, мемиреди,
Гүлдѳрдѳй, күлмүң-күлмүң берди белги.
Жыргал да, кубаныч да жана бакыт
Каптады, карагыла, биздин жерди!
(Алыкул Осмонов, 1932-жыл)

Нооруз – жаратылыштын кайрадан жаңырып, жаралышы, Күн менен Түнү теңелген ѳзгѳчѳ күнү. Бул улуу күнү байыртан элибиз жакшылыгын,  той-топурларын белгилеп, жаңы саамалыктарды баштап, жаңы тилек, жакшы үмүт менен келечек турмушка карай ар кандай ырым-жырымдарды жасап, там-туң эткен баланын тушоосун кесишкен, жаңы үйгѳ кѳчүп киришкен, жаштар баш кошушкан, жалпы элге жана Жер энеге тынччылык, молчулук тилешкен. Ошондой эле, дал ушул майрам алдында журтчулук ѳз короо-жайларынын тегерек-четин тазалап, үйлѳрүн аластап аруулап, бак-шактарды бутап, таарынышкандар бири-бирин кечиришип, ырыскы-ынтымакка дилдерин коюшкан.

Толугу менен

Mar 29

Аял турмушу – заман күзгүсү

Кубатбек ОСМОНОВ

«Катуу сѳзүм айтпасмын, артылтып камчы чаппасмын»
(«Манастан»)

«Баламдын бутуна кирген тикенек, менин карегиме кирсечи» деген ары таңгалыштуу, ары философиялык кыйыр маанидеги терең ой камтыган сѳз бекеринен эл ичинде айтылып калбаптыр. Ал эми жигиттин кызга карата: «Сен үчүн жаным курман» деген сѳзүн бир же бир нече жигит курман болуп кетсе дагы жогорудагы эне сѳзүнѳн бийик коюуга эч мүмкүн эмес. Он ай омурткасы сыздап, болочок наристени боюнда кѳтѳрүү, кан-жаны  кетип, аны жарык дүйнѳгѳ алып келүү, ак сүтүн берип асыроо, тарбиялоо татаал иш болгондуктан – «эне сүтүн эч ким актай албайт».

Толугу менен