Nov 17

Кыргыз тагдыры. Ѳмүр. Ѳлүм. Кайып илими

4-5-кыргыз5

Кыргыз философия илиминин, аюрвед илиминин доктору, шаман жана дарыгер Жолдошбек СУЛТАНОВ менен маек 

1993-жылдан 97-жылга чейин Швецияда Веда илимдерин окуткан Эл аралык университетинде окуп, санскрит тилин үйрѳнүп тѳрт жыл жашагандан кийин, Индиядан Аюрвед институтун бүтүрүп, кайып илимин изилдеп-таанып 16 жыл ал жакта, бир жыл тибеттик кыргыздардын арасында жашаган Жолдошбек СУЛТАНОВДУН жарым жашоосу абсолюттук чындыкты толук табуу үчүн жумшалды. Кѳп жылдар бою кыргыз жергесинен сырткары жүрүп, ал ѳзүнүн жан касиетин, кыргыз элинин касиетин тааныгандан кийин, аң-сезими жеке адамдык кѳз караштан жалпы элдик кѳз карашка ѳтүп, азыркы учурда кыргыз элинин ѳзүн-ѳзү таануусуна, касиетине кайтуусуна кызмат кылып жаткан учуру.
Беш ай Кыргызстанда болуп, бүгүнкү күнү кайрадан жарым жыл убакытка, 2014-жылдын жазына чейин Индияга кетип жаткан Жолдошбек Султановдон жолго аттанаар алдында дагы бир жолу маек куруп берүүсүн ѳтүндүк.

Толугу менен

Oct 17

БОСОГОДОГУ СӨЗ же КЫТАЙДЫН ТҮБҮН ТИРЕГЕН КЫРГЫЗ

3-Чоюн агайЖазуучу, илим изилдөөчү Чоюн ӨМҮРАЛИЕВДИН «Теңирчилик. Бурут тамга – жандырмак» аттуу фундаменталдуу илимий басылмасы чыгарууга даярдалууда. Ч.Өмүралиевдин «БУРУТ» деп аталган түркий дүйнөгө киргенине он беш жылга чукулдап калды. Кытай жазуу тамгаларынын кыргызча-түркчө окулушу илимий ачылыш катары биринчи жолу «Асылзат» гезитинин атайын бир толук санында 2001-жылы (№14, VIII) жарык көргөн. 2003-жылы 5-ноябрда Бишкекте өткөн Бүткүл дүйнөлүк Чыгыш таануучулардын конгрессинде илимий докладда баяндалган. Бул ачылыштын илимий-теориялык негиз-дери жана практикалык өңүттө ишке ашырылышы автордун 2012-жылы жарык көргөн «ТЕҢИРЧИЛИК. БУРУТ ТАМГА – ТӨРӨН ТИЛ» аттуу илимий басылмада көргөзүлгөн. Тынымсыз көп жылдык изденүү, ачы-лыш, күмөн саноо, тактоолор, аныктоолор соңунда өз жемишин берди. Атаганда, илимде так чечилбей, же алиге башы ачыкталбай күңүрт келаткан маселелер бир жагдайлуу чечилди.

Толугу менен

Oct 11

Жумагүл САРИЕВА, «Чапан» студиясынын жетекчиси: «Байыркы чапаныбыз жашап кетсин деген эңсѳѳм аз да болсо орундалды»

1-1

 

24-сентябрдан 27-сентябрга чейин ѳткѳн Москва шаарындагы «Россия модасынын» VI конкурсунда «Аялдардын үстүнкү кийимидери» номинациясында биринчиликти уткан «Чапан» студиясы ушул жылдын 17-мартында Кыргызстандын Жеңил ѳнѳржайынын конкурсунда Гран-при утуп алып, жогоруда аталган конкурска бара турган жолдомого ээ болгон. Азыркы алар жетишкен сыйлык – «Россия модасынын» сыйлыгы – россиялык «Текстильлегпромдун» анык адистик жана чыгармачылык үчүн бериле турган жогорку сыйлык.

Толугу менен

Sep 11

Мырзалардын этно-саркеч кийимдери

13-МирахимМирахим ТОКТОГУЛОВ, “Ак Шумкар КУТ” жаштар коомдук бирикмесинин мүчѳсү: “Жигит-мырзалар үчүн улуттук кийимдердин толкунун баштадык”

Мирахим Токтогуловдун  кесиби философ. Анын ичинде кыргыздардагы “кайып кубулушу”. Изилдөөсү да, кесиби да кыргыздардын  салттуу билимдерине байланышкандыктан, улуттук кийимдерди алып чыгууда билими ага чоң өбөлгө болду. “Кыргыз элинин философиялык билими, көрөңгөсү биз ойлогондон да алда канча терең, кенен экендигине күн сайын ынанып келе жатам” деген Мирахим мырза ушул темада кандидаттык ишин баштоо алдында турат. Бүгүнкү маегибиз жакында эле коомчулук алдына алып чыккан улуттук кийимдери тууралуу болду.

Толугу менен

Sep 11

Кайып пирлер

Калк ээси –  Калкаман

Жигит пири – Шаймерден

Кыздын пири – Арзыкан

Жол ээси – Жоламан

Акын пири – Асан шайыр

Дыйканчылык пири – Баба Дыйкан

Уста пири – Дѳѳтү ата

Шамал пири – Желкайып

Тоонун пири – Тастар ата

Азиз пири – Корошон ата

Жылкы пири – Камбар

Тѳѳнүн пири – Ойсул ата

Уйдун пири – Зеңги баба

Кийик пири – Кайберен

Койдун пири – Чолпон ата

Эчки пири – Шыбыр ата

Кумурска пири – Кумпа байан

Чегиртке пири – Черте байан

Иттин пири – Кумайык

Куштун пири – Буудайык

Sep 11

Аш таппасаң да, сѳз тап…

Ак жалгасын – жакшылык болсун, жакшылык жалгасын

Акка моюн сунуу – каза болуу, дүйнѳдѳн кайтуу

Акма кулак – укканынын баарын унуткан адам

Ак ѳпкѳ болуу – кыйналуу, күйүгүү

Акыбети кайтуу – ишинин үзүрүн кѳрүү

Аягы асманга чыгуу – жамандык ишинин бети ачылып, уят болуу

Аягы жерге тийбеген – иштебей, ушак айтып басып жүргѳн

Бармагынан бал тамган – уста, чебер адам

Бармагын тиштѳѳ – ѳткѳн ишке ѳкүнүү, ѳкүттѳ калуу

Баш териси бузук – жаман ойлуу, ниети бузук.

Баш териси  тырышуу  – кыжырлануу, жинденүү, ачуусу келүү

Башы байлануу – ѳз ою жок, бирѳѳлѳрдүн эрки менен болуу

Башы жер саюу – иши оңунан чыкпай калуу

Бекер ооз – оозуна келгенди сүйлѳй берүү

Белди бекем буу – кайраттан, ѳзүңѳ дем бер

Бели каткан – чоңоюп эр жеткен, баралына келген

Бели майышкан – кыйынчылыкка туруштук бере албай калган

Бетинде кызылы бар – абийирдүү, уяттуу, намыстуу

Бети карайып калган – маскара, уят болгон

Бети ачык – тастаңдаган, тартынбаган

Бети калың – кенебес, тоотпогон

Бети кара – адамкерчиликчиз, уятсыз

Jun 14

Асылбек НАСИРДИНОВ: “Салттуу музыканы тааныштыруу бакчадан башталыш керек”

«Саамал» этнографиялык-фольклордук ансамблин мындан 10 жыл мурун Кыргыз эл артисти Арсен Ѳмүралиев Бишкек шаардык театрынын алдында түптѳп, ѳзү жетектеген. Азыркы убакта ансамблди таланттуу музыкант, кыргыз аспаптарынын баарында чеберчилик менен ойногон Асылбек НАСИРДИНОВ жетектейт. Бул топто жашы 19дан 35ке чейинки профессионал жети адам эмгектенет. Алар нукура кыргыздын аспаптарында ойношуп,  кыргыз күүлѳрүн бурмалабай, нукуралыгын жоготпой элге тартуулап келишет.

Толугу менен

Jun 13

Кыргыз организминин сыры

 Салмоор ДЫЙКАНОВ, коомдук ишмер

Кыргыздар эркиндикте төрөлгөн, эркиндикте миң жылдар бою жашаган. Кыргыз элинин улуттук мүнөзү ушул эркиндикте жаралган. Алар кулчулукту көргөн эмес жана бул мүнөзү менен кулчулукта, басмырлоодо таптакыр жашай албайт. Кыргыз эли байыртан эле өзүн өзү өз башчылары аркылуу башкарчу…

Улут деген жөн эле көп адамдардын жыйыны эмес, бул өзүнчө тирүү организм. Ар бир кыргыз ошол кыргыз улут организминин клеткасы. Кыргыз элинин салттары – бул кыргыз улут организминин жашоо программасы. Ар бир организм өз ата-бабасынан калган салттары, мыйзамдары менен  өсөт, гүлдөйт, мөмөлөйт, утат, жеңет. Организм өз куту, өз коду, өз мыйзамдары менен жашаса, ал оорубайт, ден соолугу чың, кубаты күчтүү, акылдуу, бай болот. Согушпу, экономикабы, илимби, маданиятпы – бүт жерде бүт нерседен утат. Организм өз кодун өзгөртсө, башка, чоочун организмдердин кодун туураса, анда ал сыркоолойт, ар кандай жаралар, оорулар жугат.

Толугу менен

Jun 05

Кудай конок

Бул – бейтааныш адамдардын жол жүрүп келе жатып күтүлбѳгѳн жерден үйгѳ түшүүсү. Ал ѳзүнүн кудай конок экенин айтат, же айтпай да коет. |Үй ээси болгон  мүмкүнчүлүгү менен аны сыйлоого аракеттенет. Мындай конокту элибиз жогору баалашкан. Аны кудайым ѳзү жибергендей, кызыралекимсалам түнѳп кеткендей сезишкен. Элибиздин сыйын, пейилин эч нерсе менен ѳлчѳѳгѳ болбойт.

Маалымат булагы: Амантур Акматалиев, “Баба салты, эне адеби” китеби

Jun 03

ААЛАМДАН КЕЛГЕН КАТТАР

Ѳмүрбүбү БЕГАЛИЕВА

Көгүлтүр оттун жанында күндө олтуруп,
Ойлондум далай кыргызда кайсы жол улук?
Жомоктун сыры алдыма кайра төгүлсө,
Окудум жазуу: барасың сырга жолугуп.
Жан дүйнөм түгөл денем да барат алоолоп,
Калкына камкор болалган адам жолу улук!


Колуңа ал Бал Китепти таштап жерге салбагын,
Байлыгың – ал, бакытың – ал, бийик жерде кармагын!
Пейлиң тарып, ичиң муздап, кыйноо сага келгенде,
Барагын ач бул китептин, акылын ук о пенде!
Боюңдагы бүлүк таркайт аздап сага күч толот,
Күмөнсүнгөн бул жашоонун баркы кайра козголот!

Толугу менен